logopedsko-defektološki kutak
Razvojna govorna apraksija (RGA)
Razvojna govorna apraksija je govorni poremećaj koji predstavlja nedostatak sposobnosti pravilnog pozicioniranja artikulatornih organa (lica, jezika, usana, vilice) koja je neophodna za produkciju govornih glasova i spajanje tih glasova u slogove i reči, uz odsustvo mišićne slabosti. U osnovi ovog poremećaja se nalaze teškoće u motornom planiranju pokreta govornih organa.
Klinička slika može biti različita, pojedina deca mogu produkovati mali broj glasova i koristiti nekoliko reči dok druga mogu produkovati veći broj glasova ali imati dominantne teškoće sa dužim višesložnim rečima.
Starija istraživanja koja su se bavila prevalencijom RGA utvrdila su da se ona pojavljuje kod 1 do 2 na 1000 dece. Novija istraživanja pokazuju da prevalencija (učestalost) ovog poremećaja raste u poslednjih 10 godina.
Uzrok RGA još uvek nije jasno utvrđen. Ono što većina studija potvrđuje jeste neurološka osnova (blaže disfunkcije centralnog nervnog sistema i/ili premotornog korteksa)
RGA se ispoljava u vidu deficita artikulacije koji se karakteriše ograničenim fonemskim kapacitetom i produkcijom najčešće ograničenom na one glasove koji se prvi javljaju u ranom razvoju, otežanom koordinacijom i kontrolom pokreta donje vilice, usana i jezika. Sekvencionalni pokreti nisu integrisani što otežava funkcionalnu verbalnu komunikaciju.
- omisije glasova (izostavljanje glasova);
- veće frekvencije grešaka u izgovoru vokala, što ograničava razumljivost čak i kada su suglasnici izgovoreni ispravno;
- narušene prozodije u vidu usporenog tempa govora;
- nekonzistentnosti grešaka sa povećanjem dužine fraze (greške u govoru se povećavaju sa povećanjem dužine iskaza);
- nesistematskih grešaka (jednu reč pri svakom ponavljanju dete izgovara na više načina).
RGA dijagnostikuje logoped procenom pokretljivosti govornih organa, sposobnosti motornog planiranja i komunikativnog funkcionisanja. Potrebno je sprovesti i dodatna testiranja kako bi se RGA diferencirala od drugih poremećaja poput dislalije, fonoloških poremećaja ili dizartrije.
Terapija treba da bude intenzivna i sistematična (2–3 puta nedeljno).
Pristup tretmanu koji se oslanja pretežno na slušni i vizuelni kanal često nije dovoljan te je potrebno u tretmanu pored auditornog i vizuelnog modela koristiti i taktilni model. Vizuelni obrasci uključuju vizuelni monitoring pred ogledalom da bi se videli artikulatorni pokreti. Taktilno kinestetički obrasci predstavljaju podsticaj na ciljano mesto ili sekvencu kako bi se oblikovale artikulacione pozicije.
Tokom evaluacije tretmana određuju se individualni prioriteti, najčešće se jačaju najslabiji domeni iako svi domeni moraju biti integrisani na sistematičan način. Nijedna komunikacijska intervencija ne može proizvesti trajnu promenu bez uključivanja svih domena koji su uključeni u produkciju govora.
U tretmanu se koriste i logopedske sonde, takozvani TalkTools alati koji omogućavaju vizuelnu kontrolu pojedinih fizičkih karakteristika glasa, taktilnu stimulaciju i razvoj taktilne percepcije.
KORIŠĆENA LITERATURA:
1. Golubović, S. (2017). Razvojni jezički poremećaji, Beograd: Društvo defektologa Srbije, 20172. Petir, S. (2022). Dječja govorna apraksija, Zagreb: Učiteljski fakultet odsjek za odgojiteljski studij, Sveučilište u Zagrebu
3. Perković-Franjić, J. (2018). Logopedska intervencija u djeteta s dječjom govornom apraksijom, Zagreb: Edukacijsko-rehabilitacijski fakultet, Sveučilište u Zagrebu
4. Levak, T. (2021). Prikaz dijagnostičkog instrumentarija za dijagnosticiranje dječje govorne apraksije, Zagreb: Edukacijsko-rehabilitacijski fakultet, Sveučilište u Zagrebu
NAPOMENA:
Kompletan autorski sadržaj na našem sajtu koji uključuje grafičke, tekstualne, programske i ostale materijale, nalazi se pod zaštitom važećeg Zakona o autorskim i srodnim pravima. Zabranjeno je prenošenje tekstova u celini ili delova tekstova bez navođenja autora i izvora kao i linka ka našem sajtu (www.igromdoreci.com).